Wat is een missionaire parochie?

Een korte uitleg bij de vijf punten van de infographic

In Nederland en Vlaanderen wordt er op tal van plaatsen gesproken over ‘missionaire’ parochies. Vaak gaat het dan ook over de noodzaak om toe te groeien naar meer missionaire parochies. Dat dit mogelijk is, blijkt onder andere uit de praktijkverhalen uit de boeken ‘Als God renoveert’ (2014) van de Canadese priester fr. James Mallon en ‘Rebuilt’ (2013) van de Amerikaanse priester fr. Michael White en zijn pastorale medewerker Tom Corcoran. Beide boeken zijn in 2019 in het Nederlands vertaald. Inmiddels vinden de waarden en de inzichten uit deze boeken wereldwijd meer ingang, ook in de praktijk van de Nederlandse en Vlaamse parochies. 

Hieronder geven we een korte uitleg over wat we met een missionaire parochie bedoelen, gebaseerd op de kerkelijke documenten die sinds het tweede Vaticaans Concilie over evangelisatie zijn verschenen (zie ‘Compendium voor de Nieuwe Evangelisatie,’ 2020) en op de (inter)nationale ervaringen van het werken met de principes van ‘Divine Renovation’ en ‘Rebuilt’.

Nieuwe leerlingen van Jezus Christus 
Een missionaire parochie, is een parochie die nieuwe leerlingen van Jezus Christus voortbrengt. Dit is gebaseerd op Matteüs 28, 19-20 waar Jezus zegt: 

“Gaat dus en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen en doopt hen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest en leert hun te onderhouden alles wat Ik u bevolen heb. Ziet, Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der wereld.” 

Cultuuromslag
De Heer begint dus met de opdracht ‘Maakt alle volkeren tot mijn leerlingen’, en al het andere volgt daaruit. Maar juist die opdracht om ‘leerlingen van Jezus te maken’ vinden we vaak lastig. We zijn er meestal zelfs niet op gericht in onze parochies. Om dit opnieuw tot de kern van het parochieleven te maken is een cultuuromslag nodig in onze Nederlandse en Vlaamse parochies. Wat houdt de nieuwe cultuur in de parochie dan in? Hieronder wordt een missionaire parochie in vijf punten beschreven.

1. Ontdek Jezus
In een missionaire parochie is Jezus Christus niet alleen een voorbeeld of inspiratiebron, maar voor steeds meer mensen ook Vriend en Verlosser. Hij nodigt ons uit om Hem te volgen en in vriendschap met Hem te leven. Centraal hierbij staat het begrip ‘leerling zijn van Jezus’: een persoonlijke keuze om Jezus beter te leren kennen en Hem na te volgen. Dat betekent dat steeds meer mensen in de parochie beseffen, dat zij een leven lang mogen groeien in de persoonlijke relatie en vriendschap met Christus. Gebed en het ontvangen van de sacramenten zijn belangrijke praktijken om deze vriendschap met Jezus te versterken en Zijn bevrijding en genezing te ervaren. 
Daarom: Wij willen Zijn leerlingen zijn.

2. Neem deel aan een kleine geloofsgroep
In een missionaire parochie bestaat de parochie niet alleen uit een (gezellige) groep mensen, die het fijn vinden om bij elkaar te zijn, maar uit een gemeenschap waar mensen gezamenlijk willen groeien in hun relatie met Jezus Christus. Hij is Diegene die de geloofsgemeenschap bij elkaar houdt. Daarom zijn er – naast de (Eucharistie)vieringen – kleine (geloofs)groepen en diverse vormingstrajecten, waar mensen geholpen worden om te groeien in geloof, waar er pastorale zorg wordt verleend en waarin mensen omzien naar elkaar. 
Daarom: Wij willen met Hem en met elkaar verbonden leven.  

3. Deel je geloof en nodig anderen uit
In een missionaire parochie wil de parochie niet alleen zorg dragen voor mensen die al naar de parochie komen, dat wil zeggen de vaste parochianen en de vrijwilligers (onderhoudskerk), maar de parochie wil ook mensen van buiten de parochie de kans geven om Jezus Christus en zijn Kerk (beter) te leren kennen (missionaire kerk). De focus van een missionaire parochie is gericht om ‘zoekende’ mensen, gedoopten en niet-gedoopten, in contact te brengen met Jezus Christus. Elke parochiaan wordt opgeroepen om zijn of haar geloof – op een manier die bij hem of haar past – te delen met anderen en anderen uit te nodigen. We noemen dat ook wel ‘evangelisatie’ of onze roeping tot ‘missionaire leerlingen’.
Daarom: Wij willen allen (meer) bekend maken met de liefde van God.

4. Dien met je talenten in kerk en samenleving
In een missionaire parochie voeren niet alleen een pastoraal team en (enkele) vrijwilligers alles uit, maar draagt een ieder zijn of haar steentje bij. De pastoor leidt de parochie vanuit een leiderschapsteam. Als eindverantwoordelijke van de parochie laat hij zich bijstaan door de leden van het leiderschapsteam. Dat team – dat niet gelijk hoeft te zijn aan het pastoraal team – helpt hem om de best mogelijke beslissingen voor de parochie te nemen. Het leiderschapsteam rust de gelovigen toe om hun gaven en talenten (verder) in te zetten voor Kerk en samenleving, zodat een ieder op zijn of haar eigen wijze dienstbaar kan zijn aan de missie van de Kerk.  
Daarom: Wij willen leiding geven zodat een ieder tot bloei komt.

5. Bid en ontvang de sacramenten
In een missionaire parochie worden niet zomaar (meer) activiteiten georganiseerd op het gebied van liturgie, catechese en diaconie. Er leeft een diep besef bij de meerderheid van de parochianen, dat alle actie voortkomt vanuit de contemplatie: vanuit het persoonlijke en het gemeenschappelijke gebed. Bijeenkomsten worden niet alleen formeel geopend met gebed, maar er wordt ook uit het hart gebeden. De Eucharistie wordt niet enkel gevierd vanuit verplichting, maar mensen ervaren dat ze vanuit de ontmoeting met Jezus toegerust worden voor hun taak en leven in de wereld. De stille (eucharistische) aanbidding is een belangrijke pijler van gebed in de parochie. En tenslotte, de heilige Geest is niet ‘de grote onbekende Persoon van de Drie-eenheid’, maar er is openheid voor de werking van de heilige Geest en hoe Hij de parochie wil leiden. Er wordt actief gebeden om de komst van de heilige Geest en Zijn kracht om daadwerkelijk ‘missionair’ te kunnen zijn. 
Daarom: Wij willen handelen vanuit een diepe verbondenheid met de Heer.

Tenslotte, wij herkennen ons helemaal in deze woorden van Paus Franciscus (Evangelii Gaudium, 28): 

“De parochie is een kerkelijke aanwezigheid in het gebied, een omgeving waar naar het Woord wordt geluisterd, van groei van het christelijk leven, van dialoog, van verkondiging, van edelmoedige naastenliefde, van aanbidding en viering. Door middel van al haar activiteiten bemoedigt en vormt de parochie haar leden, opdat zij actief in de evangelisatie zijn. Het is een gemeenschap van gemeenschappen, een heiligdom waar de dorstigen komen drinken om verder te gaan op de weg, en een centrum van voortdurende missionaire uitzending.” 

Mirjam Spruit, Centrum voor Parochiespiritualiteit (CPS), Nijmegen