De drie sleutels van parochievernieuwing

Veel mensen vragen zich af: “Werkt de benadering van parochievernieuwing van een Canadese priester en zijn team wel in Nederland? Is het niet te Canadees? Of te Amerikaans, zoals in het soortgelijke boek ‘Rebuilt’ van de Amerikaanse priester Michael White en zijn pastoraal medewerker Tom Corcoran?” De Canadese priester, fr. James Mallon, heeft zijn ervaringen opgeschreven in het boek ‘Divine Renovation’ uit 2014 (‘Als God renoveert’) maar adviseert nadrukkelijk om hem en zijn parochie in Halifax, Nova Scotia, niet zonder meer te kopiëren. Maar wat dan wel?

Principes toepassen
Mallon heeft op basis van zijn ervaringen enkele onderliggende principes van parochievernieuwing geformuleerd, en hij raadt aan deze principes te vertalen naar onze eigen situatie in Nederland en Vlaanderen en vervolgens toe te passen. Deze principes van parochievernieuwing worden in dit artikel kort als 'drie sleutels' en een 'sleutelring' naar voren gebracht, en zijn ook te vinden in het nieuwe logo van Divine Renovation ministry. 

Mallon: “Sleutels zijn bedoeld om deuren te openen.  […] We stellen niet zozeer dingen voor in de zin van ‘je moet dit en dat doen’, maar meer ‘pas deze principes toe en het gaat als het ware vanzelf werken’. Dit is een belangrijk onderscheid tussen een concrete methode en een algemeen principe. Een principe opent je ogen voor de visie die erachter schuilgaat.”

Wat zijn dan die 'sleutels' tot parochievernieuwing? Hoe openen we de deur, zodat een parochie kan groeien van “dit hebben we altijd zo gedaan” naar een missionaire identiteit die mensen naar Jezus leidt, helpt Zijn leerling te worden en dit te willen delen met anderen? Vanuit Divine Renovation Ministry identificeren ze drie sleutels. De sleutels zijn:

1. Prioriteit geven aan evangelisatie
2. De beste principes van leiderschap
3. Toerusting door de heilige Geest

Sleutelring: De Eucharistie en het gebed
Maar voor we verder ingaan op deze drie sleutels, moeten we eerst en vooral de rol van de 'sleutelring' toelichten. De sleutelring in het logo is de Eucharistie en het gebed. De Eucharistie, Jezus zelf, is “bron en hoogtepunt van het christelijke leven” (Tweede Vaticaans Concilie, Lumen Gentium, 11). Hij houdt alles bij elkaar. Er vindt geen vernieuwing in een parochie plaats zonder het fundament van het gebed. Zonder een persoonlijke relatie met Christus houden we het niet vol of gaan we, hoe goed bedoeld ook, toch gemakkelijk in een verkeerde richting.

Maar als we mensen bij Christus willen brengen, is de Eucharistie zelden het beginpunt. Hoe essentieel sommige elementen van ons kerkelijk leven ook zijn (de viering van de sacramenten (vieren), catechese (leren), caritas (dienen) en opbouw van de gemeenschap), in de praktijk zien we vaak dat deze zaken op zichzelf niet voldoende zijn om mensen in onze streken aan te spreken met het evangelie. Eerst moeten er deuren worden geopend! Daar heeft Mallon drie sleutels voor ontdekt:

Sleutel 1 : Voorrang geven aan evangelisatie
De eerste sleutel is prioriteit geven aan evangelisatie. Mallon: “De voorrang van evangelisatie heeft alles te maken met het veranderen van harten, zodat mensen Jezus gaan ontmoeten en verliefd op Hem worden. Het heeft niets van doen met het opdringen van een boodschap of het gedrag van mensen te willen veranderen! Het is de ontdekking van de liefde van Jezus die mensen in beweging zet en die hen motiveert om hun levens te veranderen en om zich in te gaan zetten.” Mallon gebruikt in zijn parochie de Alpha cursus als een beproefd middel om buitenkerkelijke mensen uit te nodigen om in contact te komen met God en met de geloofsgemeenschap.

Sleutel 2 : De beste principes van leiderschap
Bij Divine Renovation ministry proberen ze te leren van de beste leiderschapsprincipes. Het is immers de taak van de pastoor om leiding te geven aan een parochie (in kerkelijke termen, om de parochie te ‘besturen’), naast de andere taken die hij heeft: de sacramenten bedienen en het Woord verkondigen. Mallon beschrijft treffend dat hij op het seminarie leerde hoe de sacramenten te bedienen, iets leerde over hoe te preken, maar helemaal niets leerde over leiderschap. Daarvoor ging hij onder meer te rade bij evangelische kerkgemeenschappen. 

Waaruit bestaat leiderschap?
Leiderschap betekent niet dat de pastoor een manager moet worden, integendeel. Bij Mallon komen drie belangrijke elementen van leiderschap naar voren. Ten eerste: visie ontwikkelen en communiceren. Waar willen we heen met deze parochie? Ten tweede: mensen helpen om hun eigen roeping te ontdekken en hen ondersteunen om hun talenten op de juiste plek in te zetten. In de praktijk betekent dit ‘niet alles zelf doen’ en in vertrouwen ook zaken aan lekengelovigen delegeren. Ten derde: de pastoor geeft bovengenoemde elementen niet alleen vorm, maar hij geeft leiding aan de parochie vanuit een team, waarin ook lekengelovigen participeren. Alle andere leiders in de parochie werken ook vanuit deze visie op leiderschap. 

Ron Huntley, ook betrokken bij Divine Renovation ministry: “Het beste van leiderschap heeft te maken met het dag in dag uit op koers houden van de organisatie. Zo lang het hart van de koning uitging naar God ging het goed met het volk. Dwaalde hij af dan ging het volk te gronde. Het is aan ons om dat voor te leven in onze eigen situaties. Het is niet makkelijk om één, twee, drie te verstaan wat de weg is die God met jouw parochie wil gaan. Dat is een weg van vallen en opstaan.”

Sleutel 3 : Toerusting door de heilige Geest
Juist omdat het niet makkelijk is, is het belangrijk om dit niet op eigen kracht te willen doen. Dat toont meteen het belang van de derde sleutel, als leidraad bij de evangelisatie en het leiding geven aan de parochie. Zonder deze derde sleutel (en zonder de sleutelring) kunnen de andere twee sleutels maar een beperkte opbrengst hebben. Mallon: “Voorrang geven aan evangelisatie sluit goed aan op de derde sleutel, dat mensen de kracht van de heilige Geest in hun leven ervaren. Mensen weten misschien dat ze de heilige Geest ontvangen bij de sacramenten, maar dat is "hoofd"-kennis en geen "hart"-kennis. Het sacrament is dan misschien wel geldig ontvangen, maar er zijn geen vruchten! Het beste van leiderschap en van wat wij mensen kunnen voortbrengen blijft beperkt, tenzij het iets wordt wat vanuit God komt."

Leiderschap niet spiritueel?
Mallon: “In onze kerken hebben we de sterke neiging om leiderschap te beschouwen als iets wat tegengesteld is aan het spirituele. Leiderschap heeft alles te maken met doelgericht sturen en dingen bewust in gang zetten. Zou dat niet-geestelijk zijn?  ‘Geïnspireerd’ zou dan betekenen dat je ongestructureerd, zonder plan en idee aan de slag gaat. Vaak worstelen we met leiderschap omdat we te maken hebben met mensen die niet op de goede plaats zitten, of goede mensen die juist opstappen. Dat is niet alleen maar lastig, maar het raakt de essentie van leiderschap: zorgen dat de goede mensen op de juiste plekken komen. Dat is bouwen aan een gezonde organisatie. Alle drie de principes zijn nodig en niet twee van de drie."

Op zoek naar de verlorenen
Huntley: “De kerkelijke piramide moet op zijn kop. Het gaat er niet om dat de priester aan de top een zo gemakkelijk en rustig mogelijk leventje krijgt. De priester is er voor het verloren schaap, maar dat doet hij niet in zijn eentje. Daarvoor zoekt hij de juiste mensen om al die verloren schapen te bereiken. Je moet je kerk mobiliseren om de verlorenen te bereiken. Dat is voor veel mensen een paradigma verandering.”

 

Studiegids

Bij de filmpjes is ook een studiegids ontwikkeld, met vragen die bedoeld zijn om een gesprek en verdere uitwerking binnen een groep te faciliteren. De Nederlandstalige studiegids is hier gratis te downloaden.

Download studiegids